Często sprawdzasz powiadomienia na telefonie, nawet gdy akurat spędzasz czas z przyjaciółmi lub z rodziną? Co dzieje się, gdy wyjdziesz z domu bez smartfona? Odczuwasz niepokój i lęk? To może być syndrom FOMO. Dowiedz się, co to za zjawisko, jak można doświadczyć FOMO, oraz jak wykorzystuje się FOMO w marketingu.
Co to jest FOMO — definicja
Skrót FOMO rozwija się jako Fear of Missing Out, czyli “strach przed przegapieniem czegoś ważnego”. W czym rzecz? Chodzi o mechanizm psychologiczny, który wykształcił się przede wszystkim w erze mediów społecznościowych i świecie, w którym wszyscy są nieustannie bombardowani nadmiarem informacji. Nowe posty bliskich na Instagramie i Facebooku. Newsy na X. Memy na TikToku. Chociaż wszystkie te nowe “dane” mogą się wydawać ważne i wartościowe, w rzeczywistości mogą przytłaczać.
Ich ilość jest na tyle duża, a częstotliwość “podawania” tak wysoka, że pojawia się właśnie FOMO. Pojawia się zatem strach, że jeśli nie będzie się sprawdzać telefonu i mediów społecznościowych, można ominąć coś ważnego i możemy potem żałować.
Negatywny wpływ mediów społecznościowych na zdrowie psychiczne i emocjonalne, zwłaszcza u młodzieży, jest coraz bardziej widoczny. Ciągłe porównywanie się do innych i presja wywierana przez interakcje w mediach społecznościowych prowadzi do obniżenia samooceny, uczucia izolacji, a nawet depresji.
FOMO w marketingu: jak wykorzystuje się to zjawisko?
Chociaż o FOMO najczęściej mówi się w kontekście nadużywania urządzeń cyfrowych, jest to również jedno ze zjawisk kluczowych do zrozumienia przy prowadzeniu marketingu. Strategie, które biorą pod uwagę FOMO, pomagają zwiększyć konwersję. Umiejętnie wykorzystują bowiem mechanizmy psychologiczne tak, aby konsumenci poczuli obawę przed przegapieniem dobrej promocji.
Jak to wygląda w praktyce? Narzędzia, które są powiązane z FOMO, można dostrzec na wielu stronach internetowych, ale również w sklepach stacjonarnych. Wystarczy wspomnieć o promocjach z „terminem ważności” czy o limitowanych seriach danych produktów. Zrozumienie mechanizmu FOMO pozwala również na personalizację komunikacji, np. klient może dostawać powiadomienia (przez aplikację marki albo mailowo czy sms-owo) o tym, że jakaś promocja się kończy albo że zapasy produktu, który go interesował, się kończą.
Jakie osoby doświadczają FOMO?
Syndrom FOMO dotyka internautów, przede wszystkim użytkowników mediów społecznościowych. Statystyki pokazują, że najbardziej narażeni na to zjawisko są młodzi ludzie. Badania przeprowadzone przez Uniwersytet Warszawski pokazują, że wzrasta liczba Polaków, którzy mierzą się z “Fear of Missing Out”. W 2022 r. było to już 17% społeczeństwa. Najwięcej osób z wysokim poziomem FOMO pojawia się w najmłodszej grupie, to ok. 22% osób w przedziale 15-19 lat. Fomo wśród młodych ludzi wynika z lęku przed odłączeniem od sieci oraz obaw związanych z przegapieniem ważnych wydarzeń w życiu osobistym i zawodowym.
Jakie są objawy FOMO i izolacji od mediów społecznościowych?
FOMO objawia się na wiele sposobów, w zależności od tego, jak bardzo dotknięta jest dana osoba syndromem “Fear of Missing Out”. Można jednak powiedzieć, że to zjawisko zaburza codzienne funkcjonowanie i może być bardzo niebezpieczne. Wśród charakterystycznych symptomów FOMO wymienia się:
“przyklejenie do ekranu” smartfona, czyli nieustanne korzystanie z telefonu i sprawdzanie powiadomień, także w sytuacjach, w których może to być niebezpieczne (np. podczas przechodzenia przez ulicę lub prowadzenia samochodu) albo niekulturalne (choćby podczas spotkań w pracy albo kolacji z bliskimi);
ciągłe sprawdzanie powiadomień i natychmiastowa reakcja na nie, związana z przymusem odpowiedzi;
kłopoty z koncentracją na codziennych czynnościach czy wykonywanych obowiązkach; osoby z FOMO najczęściej mogą skupić się na danym zadaniu tylko przez krótki czas.
Osoby doświadczające FOMO obawiają się, że coś ważnego dzieje się bez ich wiedzy, co prowadzi do chronicznego stresu.
W poważniejszych przypadkach mogą się też pojawić inne cechy uzależnienia, jak choćby niskie poczucie własnej wartości, ciągłe porównywanie się do innych na bazie informacji z mediów społecznościowych (na zasadzie: chcę mieć takie życie jak inni prezentują na Facebooku czy Instagramie). Niekiedy występują też objawy fizyczne (np. gdy nagle zabraknie dostępu do Internetu, mogą się pojawić silny stres, lęk i napięcie, a nawet nudności, zawroty głowy czy bóle brzucha).
Syndrom FOMO: jak sobie z nim radzić?
Chociaż FOMO jest powszechniejszym zjawiskiem, coraz więcej osób jest świadomych zagrożeń, jakie wiążą się z nadmiernym używaniem mediów społecznościowych. Istnieją rozmaite strategie radzenia sobie z Fear of Missing Out. Podstawa to świadome ograniczenie czasu spędzanego w świecie wirtualnym na rzecz budowania prawdziwych relacji oraz bycia „tu i teraz”. Pomocne mogą być także ćwiczenia oddechowe czy praktyka mindfulness. Praca nad sobą i wzmacnianiem więzi z innymi ludźmi wymaga czasu i cierpliwości, jednak stopniowo można osiągnąć lepszy balans.
Podsumowując, FOMO można uznać nie tylko za chorobę cywilizacyjną, ale także za zjawisko, które jest ważnym czynnikiem przy podejmowaniu decyzji konsumenckich. Dobrze więc rozumieć jego wagę, tak w kontekście zadbania o własne zdrowie psychiczne i odpowiedzialne używanie telefonu, jak i przy planowaniu strategii marketingowej.